![Tangatarua Marae.png](https://static.wixstatic.com/media/473896_c0cf5a438cea4948a58eb79cd8358b89~mv2.png/v1/fill/w_378,h_282,al_c,q_85,usm_0.66_1.00_0.01,enc_auto/Tangatarua%20Marae.png)
He kaumātua mākoha nui a Hiko-o-te-rangi Hohepa o Te Arawa i kauanuanuhia whānuihia ai e tōna rahi. He matatau ia ki ngā tātai whakapapa, ki ngā kōrero o nehe, ki ngā tikanga me ngā kawa, otirā, ki te mātauranga Māori. Ko tōna tino āhua i tino hau ai tōna rongo ko tōna hūmārie.
Nāna te tokomaha i whakaaweawe i a rātau e whai nei i te mātauranga Māori. E ai ki tana tauira, ki a Lynn Gillespie, “He hautupua ia ki te whakapuaki i ngā kōrero o Te Arawa”.
Hei kaumātua o Te Whare Takiura o Waiariki, i mahitahi a Tākuta Hiko Hohepa i te taha o te Tumu Whakarae o te wā, o Arapeta Tahana ki te hanga i te marae o Tangatarua i runga i papa o te kura.
He mea whakakanohi ētehi hapū o Te Arawa e Tākuta Hohepa i a ia e kauhau atu ana i ētehi kokoraho ki te Taraipiunara o Waitangi. Nā tōna āheinga me tōna matatau ia i tonoa ai ki te kōrero mō ngā take tikanga i tutū hoki ai te puehu i ētehi wā.
I tētehi wā, tokotoru ngā wāhine i tono atu rā kia tū hei māngai mō ō rātau iwi ki te whakapuaki kōrero i tētehi hui nui i roto o Tamatekapua, i te marae o Te Papa-i-Ōuru. Ahakoa te tikanga e whakahēngia nei te tū a te wahine i runga i te marae, i maumahara tonu a Tākuta Hohepa ki tētehi kawenga o nehe kua roa tonu e moe ana e kīia nei ko te ‘Haukokori’ i whakaaetia kētia ai te tū a te wahine i runga i te marae i te wā i a rātau mā. I mua i te hui, i wānangahia te take e ngā rangatira o te wā, ā, ahakoa te tūnga o ngā pihi o ētehi ki te tono, i tū tonu ērā wāhine ki te whakakanohi i ō rātau iwi.
Ahakoa tonu kāore ētehi i whakaae ki a Tākuta Hohepa, nā tana ngākau titikaha ki te ako, ki te tuku hoki i te mātauranga i kauanuanutia ai ia.
![](https://static.wixstatic.com/media/473896_1df5de162c0644e89a633d204624bbb0~mv2.jpg/v1/fill/w_134,h_29,al_c,q_80,usm_0.66_1.00_0.01,blur_2,enc_auto/473896_1df5de162c0644e89a633d204624bbb0~mv2.jpg)
Qualities: humility, scholarship
More to read:
From Rotorua Library:
Te Pātaka Kōrero ā Te Hiko-o-te-rangi Hohepa: a collection of transcripts and excerpts from Te Hiko-o-te-rangi Hohepa
on Māori origins, histories, tribal marae, practices and the relevance of traditional Māori precepts in today’s society
(Te Kapua Hohepa-Watene)
Whaikorero: The World of Maori Oratory (Poia Rewi)
https://www.nzherald.co.nz/rotorua-daily-post/news/article.cfm?c_id=1503438&objectid=11097776
More to listen to:
Hear Dr Hohepa talking about the meaning and history of the name Te Arawa in te Reo Māori:
https://www.ngataonga.org.nz/collections/catalogue/catalogue-item?record_id=237931
This entry is related to these other entries:
Te Papa Takaro o Te Arawa; Wihapi Winiata: The man who gave his heart to the four winds
Sources:
http://www.rotoruamuseum.co.nz/blog/2018/10/29/lynn-gillespie/
https://toiohomai.ac.nz/services/tangatarua-marae-whakapapa-history